Blepharitis: zapalenie brzegów powiek
Rozpoznawanie objawów, leczenie przyczyn
Czym jest zapalenie brzegów powiek?
Zapalenie brzegów powiek (łac. blepharitis) jak sama nazwa wskazuje to zmiany zapalne brzegów powiek. Ta częsta dolegliwość charakteryzuje się różnymi objawami. W przeciwieństwie do ostrego zapalenia brzegów powiek, któremu może towarzyszyć tzw. jęczmień (łac. hordeolum), przewlekłe zapalenie brzegów powiek rozwija się powoli i stopniowo.
Zdj. 1: Nabrzmiała, zaczerwieniona powieka z jęczmieniem
Objawy
W przypadku przewlekłego zapalenia brzegów powiek z czasem pojawiają się typowe objawy takie jak:
- obrzęk, zaczerwienie, sklejenie i swędzenie brzegów powiek
- łuszczenie brzegów powiek i sklejenie rzęs
- ból oczu
- pogorszenie widzenia oraz
- nadwrażliwość na światło
Oczy łzawią, są suche i zmęczone, a spojówka jest zaczerwieniona. Rozwój choroby trwa zwykle tygodnie lub miesiące, a antybiotykoterapia lub stosowanie kortyzonu często nie przynosi spodziewanych efektów i trwałego uśmierzenia dolegliwości. Największą wagę przy leczeniu zapalenia brzegów powiek przypisuje się codziennej higienie i pielęgnacji brzegów powiek.
Zdj. 2: Sklejone rzęsy górnej powieki (Źródło: dr Thomas Kaercher)
Ostre schorzenie – jęczmień:
Jęczmień to ostre zapalenie gruczołów powiek o podłożu bakteryjnym. Za rozwój jęczmienia z reguły odpowiedzialne są gronkowce: to one powodują gromadzenie się ropy i tworzenie się tzw. ropnia.
Zdj. 3: Jęczmień
Zapalenie brzegów powiek
Rozwój
Gruczoły łojowe powiek mające ujście wzdłuż ich brzegu, nazywane także gruczołami Meiboma, są ważnym aparatem ochronnym oczu:
produkują oleistą wydzielinę, która tworzy warstwę ochronną filmu łzowego. Powłoka lipidowa na filmie łzowym chroni przed odparowywaniem warstwy wodnej.
Zaburzenie sekrecji oleistej wydzieliny przez gruczoły Meiboma świadczy o zaburzeniach w składzie filmu łzowego. Skutkiem tego jest podrażnienie powierzchni oka oraz powiek. Dochodzi do ich nadmiernego przekrwienia i zaczerwienienia spojówki. W następstwie odkładają się resztki lipidów, które tworzą ropną treść w kolorze żółto-białym. Ta dolegliwość nazywana jest dysfunkcją gruczołów Meiboma (MGD), która może towarzyszyć zapaleniu brzegów powiek.
Jeśli w następstwie dysfunkcji dojdzie do zatkania ujść gruczołów, gromadzi się wydzielina, która może przyczynić się do powstania gradówki (łac. chalazion). W przypadku infekcji bakteryjnej może dojść np. do powstania jęczmienia (łac. hordeolum).
Zdj. 4 Powieki jako ochrona oczu
Zapalenie brzegów powiek
Przyczyny
Czynniki
Niektóre osoby mają od urodzenia skłonności do tłustej cery i zapchanych porów. Na tę wrodzoną właściwość mogą mieć dodatkowo wpływ wewnętrzne i zewnętrzne czynniki, powodując często dysfunkcję gruczołów Meiboma.
Zdj. 5: Powieka z zapchanymi gruczołami Meiboma i zaschniętą wydzieliną (Źródło: Nicholls KK et al. IOVS 2011;52:1917-2085.)
Do wewnętrznych i zewnętrznych czynników zaliczamy:
- Procesy starzenia
- Hormony
- Schorzenia skóry
- Stosowanie kosmetyków i środków pielęgnacyjnych
- Leki
- Czynniki atmosferyczne (np. kurz, suche powietrze lub wiatr)
- Palenie tytoniu
- Nagrzane powietrze i instalacje klimatyzacyjne
- Odżywianie
- Schorzenia ogólne (np. reumatyzm, schorzenia tarczycy i cukrzyca)
- Choroby oczu
Diagnoza
Z reguły taką diagnozę stawia lekarz. Rozsądnym rozwiązaniem może być także wizyta u lekarza rodzinnego i/lub dermatologa, aby wykluczyć bądź stwierdzić istnienie innych wewnętrznych przyczyn.
Dysfunkcja gruczołów Meiboma jest zwykle długotrwałą dolegliwością.
Odpowiednie leczenie pozwala ustabilizować objawy i znacznie je złagodzić, a nawet usunąć.
